برای نگه‌داری از پمپ چه نکاتی را باید رعایت کنیم؟
سیستم حفاظتی مورد استفاده در هر الکترو‌پمپ بسته به ویژگی‌هایی مانند قدرت، دور در دقیقه، فرکانس و ولتاژ برق شهری و غیره می‌تواند متفاوت باشد. طبیعتا قبل از هر‌گونه اقدامی بایستی از این موارد اطلاع پیدا کرد تا سیستم حفاظتی مناسب انتخاب شود.
موارد گفته شده در مورد پمپ ها هم صدق می‌کند. آشنایی با مواردی مانند نوع سیال، میزان ولتاژ برق شهری، بیشترین میزان مجاز آمپر و همچنین حداقل ارتفاع مجاز می‌تواند در انتخاب سیستم مناسب نقش زیادی داشته باشد. اگر از سیستم های مناسبی برای پمپ خود استفاده نکنید، بازدهی کار کاهش یافته و امکان آسیب به بخش های مختلف آن افزایش می‌یابد. بنابراین انتخاب یک سیستم متناسب با نوع پمپ از اهمیت بالایی برخوردار می‌باشد. در ادامه به بررسی مواردی که باعث سوختن و آسیب به پمپ می شود می‌پردازیم.
اگر پمپ برای مدت طولانی بدون آب و یا بار کار کند انرژی گرمایی زیادی تولید میشود. این انرژی در صورت وجود نداشتن ترموگارد و یا تابلو حفاظتی می‌تواند به سیمپیچ آسیب برساند. علاوه بر این، گرمای ایجاد شده می‌تواند عایق‌‌های شیار‌‌ها را خشک و شکننده کند و به سیاه شدن لاک روکش سیم‌های لاکی منجر شود. بسته به زمان برق دار بودن سیمپیچ آسیب هایی مانند نیم‌سوز شدن و یا از کار افتادن پمپ ایجاد میشود. سیستم حفاظتی مناسب می‌تواند با کنترل موارد مختلف از شدت این آسیب ها بکاهد.
استفاده از ارتفاع غیر مجاز و انتقال سیالی با غلظت بیشتر از حد مجاز می‌تواند باعث ایجاد بار اضافی بر پمپ گردد که این بار اضافی بر پروفیل‌های پروانه فشار ایجاد می‌کند و باعث گرم شدن و سوختن سیم پیچ میشود. در چنین شرایطی آسیب هایی مشابه با کارکرد پمپ بدون آب ایجاد میشود با این تفاوت که به دلیل بالاتر بودن حرارت سیم‌ها در مدت کوتاه‌تری از عایق ها می‌سوزند. برای جلوگیری از این آسیب ها اگر پمپ در در ارتفاعی کمتر از حد مجاز قرار دارد می‌توانید با نصب یک شیر فلکه ارتفاع مجازی ایجاد کنید و بدین طریق از بروز آسیب های مختلف جلوگیری کنید.
اگر پروانه در پمپ گیر کند و رتور گیرپاژ کند، آمپر مجاز افزایش پیدا می‌کند که در صورت وجود نداشتن سیستم حفاظتی به علت بالا بودن حرارت سیم پیچ در زمان کمتری نسبت به عایق می‌سوزد. در صورت وجود اتصالات کوتاه در بوبین‌های سیمپیچ، به مرور زمان این اتصالات کوچک گسترده می‌‌شوند و آمپر مصرفی بالاتر میرود. اگر سیستم حفاظتی مناسبی وجود نداشته باشد این آسیب به مراتب گسترده تر میشود و منجر به سوختن کامل پمپ می‌گردد.
اتصال کابل پمپ به بدنه و یا کشیدگی آن باعث ایجاد شوک و جرقه شدید میشود که می تواند در نهایت منجر به انفجار و صدمه جدی به پمپ خصوصا در الکترو موتور‌های سه فاز شود. در پمپ های سه فاز قطع یک فاز و در پمپ های تک فاز قطع اتصالات خازن می‌تواند مشکلات اساسی زیر را ایجاد کند.
موارد گفته شده در صورت عدم وجود سیستم مناسب باعث سوختن سیمپیچ پمپ میشود. در پمپ های سه فاز دو دسته کلاف سیمپیچ صدمه دیده که از این میان حداقل یک کلاف به صورت کامل می‌سوزد و کلاف دیگر به صورت نیم‌سوز در می‌آید اما در پمپ های تکفاز سیم پیچ اصلی به طور کامل سوخته و سیم پیچ استارت سالم می‌ماند. موارد اشاره شده برای حالتی است که در آن پمپ در حالت استارت باشد.
اما اگر پمپ در حال کار باشد و در پمپ سه فاز یکی از فاز‌های برق قطع شده باشد یا در پمپ تک فاز اتصالات خازن قطع شده باشد، فلوی مغناطیسی موجود در پمپ به هم می‌ریزد که می تواند باعث ایجاد گرمای آهنی زیادی شود. از طرف دیگر با افزایش یافتن آمپر مصرفی در کلاف‌های سیم پیچ گرمای مسی ایجاد میشود که به سرعت باعث آسیب دیدن سیمپیچ های متصل به برق می شود. اگر سیستم حفاظتی مناسبی وجود داشته باشد از وقوع چنین آسیب هایی جلوگیری میشود.
اگر پمپ به صورت برعکس کار کند جریان مصرفی و آمپر افزایش و فشار و دبی به صورت قابل توجهی کاهش می‌یابد. در پمپ های تکفاز اشتباه بستن سیم های استارت و خازن باعث ایجاد فشار بر روی سیمپیچ راه اندازی که از قطر کمتری برخوردار است و در نهایت باعث سوختن آن میشود. در این حالت تمامی سیمپیچ ها و عایق ها می‌سوزند.
در پمپ های تک فاز که خازن راه انداز آن در بیرون نصب می‌گردد، بایستی یک استاندارد کلی رعایت شود. شکل قرار گیری سیم های آبی، مشکی و قهوه ای باید بر اساس قاعده خاصی که در شکل وجود دارد رعایت شود. اگر در صحت اتصال این موارد شکی وجود داشته باشد می‌توان با اهم متر دیجیتالی، سیم های اتصال به خازن و برق را به صورت زیر مشخص کرد.
در نمونه های سالم همیشه میزان اهم بین اصلی و استارت برابر با مجموع اهم مشترک با استارت و اهم مشترک با اصلی میشود. این روش برای اکثر پمپ ها تولیدی صدق می‌کند. البته در برخی موارد از این روش برای تشخیص سالم بودن سیمپیچ پمپ ها و یا پمپ هایی که خازن آن ها در بیرون بسته شده است، استفاده میشود. در موارد گفته شده بهتر است خازن از مدار خارج و سپس اهم اندازه‌گیری شود.
لازم به ذکر است در پمپ های سه فاز اهم بین اتصالات سه فاز یکسان می‌باشد. برای تست خازن در ابتدا باید با اتصال دو سر خازن به یک قطعه فلز، ولتاژ احتمالی آن را تخلیه کرد و سپس با اهم متر ولتاژ دو سر آن را اندازه‌گیری کرد. در این حالت عقربه اهم متر حرکت می‌کند و به تدریج میزان آن افزایش پیدا می‌کند. در گام بعدی باید دوسر خازن تعویض گردند. در صورتی که دوباره حرکت عقربه اهم متر از کم به زیاد انجام شود می‌توان از سالم بودن خازن اطمینان پیدا کرد. در انتخاب خازن باید توجه داشته باشید که خازن مرغوب با ولتاژ بالای 400 ولت و میکرو راد تعیین شده استفاده شود.
سیستم حفاظتی مناسب چه ویژگی هایی دارد؟
همان طور که اشاره شد سیستم حفاظتی مناسب می‌تواند در پیش گیری از آسیب های اشاره شده نقش زیادی داشته باشد.
سیستم مناسب برای این کار باید در هر شرایطی از آسیب به سیمپیچ جلوگیری کند و دارای چندین مرحله کنترل حفاظتی باشد که هر کدام به تنهایی بتواند پمپ را از آسیب حفظ بنماید. در ادامه به برخی از این موارد به صورت جزئی‌تر می‌پردازیم.
کنترل کننده آمپر مصرفی: این بخش باید به نحوی تعیین شود که برای عبور جریان قابل تنظیم باشد و اندازه آن معمولا با توجه به حداکثر میزان آمپر مجاز تعیین میشود. اگر این کنترل‌کننده دیجیتال باشد افزایش مقدار کم حتی به اندازه 0.2 هم می‌تواند وارد عمل شده و جریان برق را قطع نماید. این بخش معمولا به صورتی طراحی میشود که بتواند حداقل میزان آمپر را هم تنظیم کند.
کنترل فاز: نوعی سیستم حفاظتی که تنها بر روی تغییر فاز، کنترل انجام می‌دهد.
کنترل بار: در این بخش با اندازه گیری جریان و ولتاژ مصرفی، میزان بار مصرفی پمپ کنترل میشود. این کنترل در مواقع افزایش و یا کاهش آمپر مصرفی صورت می‌گیرد که در این هنگام جریان ورودی برق قطع می‌گردد. البته به دلیل این که هیچ کنترلی بر روی تغییر فاز پمپ در این سیستم وجود ندارد به تنهایی عملکرد چندانی ندارد.
کنترل حرارتی
این سیستم معمولا در سیمپیچ نصب می‌گردد. در پمپ های تک فاز یک عدد و در پمپ های سه فاز سه عدد از این سیستم در میان کلاف ها قرار می‌گیرد. در پمپ هایی که قدرت آن ها زیر یک و نیم ولت قرار دارد و آمپر مصرفی آن ها حداکثر ۱۰ آمپر می باشد از این سیستم به صورت مستقیم در مسیر برق استفاده میشود. اما در پمپ هایی با قدرت بالا و پمپ های سه فاز این سیستم در سیم پیچ و در اتصال به رابط مخصوص نصب می‌گردد. معمولا در اکثر نقاط دنیا برای کنترل حرارت پمپ، این سیستم را در تابلو برای قطع برق قرار می‌دهند که در صورت بالا رفتن آمپر مصرفی به دلیل ایجاد حرارت بالا کنتاکت داخل باز شده و مدار اصلی قطع میشود. تنها عیب این مدل از پمپ ها این موضوع می‌باشد که در مقابل شوک شدید و قطع اتصال کوتاه نمی‌توانند به سرعت عمل کنند. بنابراین برای انتخاب یک سیستم حفاظتی مناسب باید سیستم دیجیتالی مناسب در آن برای پمپ قرار داشته باشد. می توان از سیستم الکترونیکی مجهز به رله و یا کنتاکتور برای پمپ تکفاز استفاده کرد و برای پمپ های سه فاز هم موارد گفته شده در کنار شاسی استاب و استارت استفاده کرد.
سوختن پمپ و یا نیاز به تعمیر اساسی آن از مواردی است که نشان می دهد در آن از سیستم مناسبی استفاده نشده است. در حقیقت با استفاده از یک سیستم کارآمد می‌توانید تا حد زیادی در هزینه های اضافی تعمیر صرفه جویی کنید.
دلایل سوختن پمپ با نگاه به سیم پیچ در کنار بررسی مواردی همچون فرسودگی، ضربه و شکستگی قسمتی از بدنه و همچنین پوسیدگی بدنه موارد زیر می تواند در تشخیص علل سوختگی به شما می‌دهد.
در صورت عدم استفاده از سیستم حفاظتی، پمپ در اثر افزایش بیش از حد بار دچار سوختگی میشود و از کار می‌افتد.
در صورت درست بسته نشدن سیم های استارت و اصلی سیم پیچ آمپر مصرفی بالا میرود و در نهایت منجر به سوختن سیم پیچ راه انداز در ابتدا و در گام بعد سیم اصلی میشود.
اگر پمپ برای مدتی خشک کار کند و سیستم مناسبی هم وجود نداشته باشد، پس از مدتی سیم پیچ استارت و اصلی می‌سوزد. اتصال پمپ تک فاز به برق سه فاز هم باعث سوختن فوری پمپ می‌گردد. در حالی که اگر سیستم کنترلی دیجیتالی وجود داشته باشد از بروز چنین حوادثی جلوگیری میشود.
در موارد دیگری چنانچه آب به داخل نفوذ کند اگر سیستم حفاظتی مناسبی وجود داشته باشد در اولین اتصالی کوچک فورا پمپ از مدار خارج میشود که این موضوع باعث میشود تا سیمپیچ به صورت کامل دچار سوختگی نشود و تنها اثرات جرقه نمایان میشود.
در پمپ سه فاز چنانچه سیمپیچ مربوط به یک فاز سوخته باشد، فلوی مغناطیسی موجود در پمپ به هم می‌ریزد که گرمای آهنی زیادی ایجاد میشود. از طرف دیگر با بالا رفتن آمپر مصرفی گرمای مسی ایجاد میشود که در نهایت منجر به آسیب به هر دو دسته کلاف میشود.
اگر سیمپیچ دو فاز کامل سوخته باشد به دلیل عدم وجود سیستم حفاظتی، با قطع یک فاز در هنگام استارت چهار کلاف بر روی هم متصل به دو کلاف می‌سوزد اما به فاز قطع شده آسیبی وارد نمی‌شود.
مواردی که در زیر به آن ها اشاره می شود باعث می‌گردد تا هر سه فاز پمپ دچار سوختگی شود:
انتقال سیالاتی با غلظت بیشتر و یا استفاده از ارتفاع غیر مجاز
پروانه در اثر وجود جسم خارجی گیر کند.
پمپ بدون آب کار کند که باعث میشود تا انرژی به صورت گرما هدر رود و این گرما سیم پیچ اصلی را می‌سوزاند.
اگر در سیمپیچ جرقه مشاهده شود نشان دهنده این می‌باشد که قسمتی از سیم پیچ سوخته و بخشی از بویین های سیمپیچ ذوب شده است. این مشکل که براثر کشیدگی کابل ایجاد میشود که در صورت عدم وجود سیستم حفاظتی مناسب در مدت زمان کوتاه چون جریان عبوری از سه فاز در حالت اتصال کوتاه فوق العاده بالا است صدمات بالایی به پمپ وارد میشود.
اگر در سیم پیچ قطرات آب مشاهده شود به دلیل هادی بودن آن، باعث اتصال کوتاه سیم های کلاف نسبت به هم و یا بدنه میشود. وجود سیستم مناسب با قطع فوری برق در ابتدای کار از بروز آسیب های بیشتر جلوگیری می‌کند.
اگر آب به داخل پمپ های کفکش و شناور نفوذ کند و یا برای مدت طولانی انتقال سیال نامناسبی صورت گیرد دو حالت اتفاق می‌افتد.
پمپ های با تحمل فشار بالا: در این نوع از پمپ ها چون فرار آب در دیفیوزر ها پایین می‌باشد، با افزایش فشار قدرت بالا میرود. در این محصول برای جلوگیری از خروج آب فشار و آمپر مصرفی بالا میرود تا جایی که باعث سوختن پمپ میشود. برای جلوگیری از این آسیب، پروانه و دیفیوزر های مخصوص طراحی میشود.
- 2. پمپ با دبی زیاد: در این پمپ ها با افزایش میزان انتقال آب، آمپر مصرفی بالا میرود به همین دلیل بیشتر برای مصارف کشاورزی و عمومی استفاده میشود. در این نوع نصب شیر فلکه برای جلوگیری از آبدهی بیش از اندازه استفاده میشود.
- admin
- تیر 19, 1400
- 137 بازدید
